Nowotwory skóry
Skóra to największy narząd naszego ciała, który stanowi naturalny „płaszcz” ochronny przed drobnoustrojami, urazami i innymi czynnikami środowiskowymi takim jak promieniowanie ultrafioletowe.
Dlatego musimy szczególnie o nią dbać. Słońce, pomimo wielu swoich zalet, jest największym wrogiem naszej skóry. Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe odpowiada nie tylko za przedwczesne starzenie się skóry, a także co gorsza nowotwory złośliwe skóry takie jak czerniak, który charakteryzuje się agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami.
W Polsce rozpoznajemy czerniaki zbyt późno, co wiąże się z gorszym rokowaniem i wyższą śmiertelnością niż w pozostałych częściach Europy. Tymczasem, łatwo można to zmienić!
Szybkie rozpoznanie i usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, pozwala na wyleczenie większości chorych.
Dlatego tak ważna jest profilaktyka!
Rodzaje nowotworów skóry
Nowotwory skóry najczęściej występują u osób narażonych przez długi czas na promieniowanie słoneczne. Dlatego mogą być uznane za chorobę zawodową ludzi, którzy pracują na świeżym powietrzu i nie zabezpieczają skóry kremami ochronnymi. Część zmian nowotworowych skóry może być także skutkiem chorób współtowarzyszących, np. AIDS. Istnieje kilka najczęstszych rodzajów nowotworów złośliwych skóry:
Objawy
Czerniaki są najłatwiejszymi do zdiagnozowania nowotworami, ponieważ rozwijają się na powierzchni skóry. Codziennie widzimy się w lustrze, dlatego warto przy okazji troskliwie obejrzeć wszelkie podejrzane zmiany za swoim ciele. Czerniaki mają wiele cech charakterystycznych, które pomagają w ich rozpoznaniu. Cechy te określane są za pomocą kryteriów ABCDE
ABCDE w wykrywaniu czerniaka
Asymmetry (asymetria)
asymetria (czerniak jest asymetryczny względem każdej osi, w odróżnieniu od łagodnych zmian, które zwykle są okrągłe lub owalne, a także prezentuje obraz nieregularny, złożony z wyniosłości określanych mianem wysp)
Border (krawędzie)
brzegi nierówne i postrzępione.
Colors (kolor)
kolor różnorodny (od jasnobrązowego do czarnego lub stalowego) z nierównomiernym rozkładem barwnika oraz, często, z jego punktowymi depozytami (szczególnie dobrze widoczne w badaniu dermatoskopowym)
Diameter (średnica)
średnica > 5 mm l ub dynamika zmian morfologicznych w guzie
Evolution (ewolucja)
ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu, uwypuklenie powierzchni ponad poziom otaczającego zmianę naskórka. Cienkie czerniaki (grubość <1 mm wg Breslowa) nie tworzą wyczuwalnego palpacyjnie zgrubienia w porównaniu z prawidłową skórą w otoczeniu zmiany; ważniejsze od uwypuklenia zmiany pierwotnej jest powiększanie średnicy.
Profilaktyka
Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które kwalifikują się do jednego z punktów ABCDE lub budzą Twój niepokój powinny zostać zbadane przez lekarza pierwszego kontaktu, dermatologa, chirurga-onkologa czy onkologa klinicznego i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte. Badanie przeprowadzane przez lekarza jest szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne.
Lekarz ogląda skórę za pomocą dermoskopu, który wychwytuje wszelkie atypowe zmiany.
Dermatoskopia
Dermatoskopia jest nieinwazyjnym badaniem diagnostycznym polegającym na oglądaniu skóry przez specjalny sprzęt zwany dermatoskopem. Można powiedzieć, że jest to pewnego rodzaju szkło powiększające, jednak różni się kształtem. Wbudowane jest to niego oświetlenie, które pozwala na bardziej szczegółowe uwidocznienie zmiany. Powiększenie dermatoskopu jest około 10-krotne. Dermatoskopia jest metodą diagnostyczną pozwalającą na różnicowanie zmian łagodnych od zmian niebezpiecznych. Badanie może być wykorzystywane w diagnostyce różnicującej zmiany naczyniowe, ziarniniakowe czy inne mogące wstępnie nasuwać podejrzenie czerniaka.
Jeśli okaże się, że jesteś w grupie podwyższonego ryzyka lub stwierdzisz u siebie niepokojące objawy, wskazujące na możliwość wystąpienia czerniaka,
powinieneś od razu udać się do specjalisty.
Aby usprawnić diagnozę,
warto zastanowić się przed wizytą nad kilkoma kwestiami:
- Czy często się opalasz?
- Czy opalając się korzystasz z kremów z filtrem?
- Czy doznałeś kiedyś poparzenia słonecznego i czy miało to miejsce w dzieciństwie?
- Czy ktoś w Twojej rodzinie chorował kiedyś na czerniaka?
- Czy doznałeś kiedyś mechanicznego urazu znamienia?
- Jak dawno pojawiło się znamię?
- Czy któreś ze znamion zmieniło się ostatnio?
Leczenie
- Po badaniu dermatoskopem, specjalista ocenia, która zmiana nadaje się do usunięcia, a która nie.
- Nie ma wskazań do profilaktycznego usuwania znamion barwnikowych, chyba, że znajdują się w miejscach drażnionych lub poddanych nadmiernej ekspozycji słonecznej.
- Znamiona, które wyglądają inaczej niż inne, co określa się objawem „brzydkiego kaczątka”, warto usunąć, szczególnie jeśli budzą jakiekolwiek wątpliwości dermatologa co do ich łagodnego charakteru.
- Rzadko wykonuje się biopsję niewielkiego fragmentu, chyba, że całkowite usunięcie zmiany jest niemożliwe ze względu na rozległość czy umiejscowienie zmiany. Znamiona barwnikowe należy usuwać chirurgicznie, gdyż jedynie ta ostatnia metoda pozwala na badanie histopatologiczne, czyli wykluczenie złośliwości zmian.
